Zülfü Livaneli

Zülfü Livaneli

Müzisyen, Şarkıcı, Şarkıcı, Yönetmen, Müzik Yapımcısı, Siyaset Adamı, 22. Dönem Milletvekili. 20 Haziran 1946'da Konya’nın Ilgın ilçesinde doğdu. Tam adı Ömer Zülfü Livaneli’dir. Aslen Artvin’in Yusufeli ilçesinden olan Livanelioğlu ailesinin büyük dedeleri 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi)’nda Artvin’in Ermeni ve Rus işgaline uğraması üzerine Erzurum’a giderek Ahmet Muhtar Paşa’nın ordusuna katılmış olan Ömer Efendi’dir.


Zülfü Livaneli, müzisyen ve yazar Aylin Livaneli’nin babasıdır. Ankara Cumhuriyet Lisesi’nde okudu. Daha sonraki tarihlerde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Fairfax Konservatuarı’nı bitirdi. Bağlama çalmayı teyzesi Nazmiye (Türeli) Yücel’in eşi olan eniştesi Turhan Yücel’den Ilgın’da yaşadığı yıllarda öğrendi. O zaman, eniştesi Turhan Beyin yaşamını değiştirecek olan bir sermayeyi kendisine armağan ettiğinden haberi yoktu.

Siyasî görüşleri ve inançları yüzünden zaman zaman eleştirilen Livaneli, 1972 yılında İsveç’e yerleşti. İsveç’e yerleştiği o ilk yıllarda bulaşıkçılık dahil, değişik işlerde çalıştı. Livaneli’nin o yıllardaki en büyük arzusu bir gün Türkan Şoray ile tanışabilmek ve o zaman Türkiye’de suçlanan kişilerin uğrak yeri durumuna gelen İsveç’te bulunan ünlü yazar, gazeteci ya da şairlerle karşılaşabilmekti.

Livaneli, 1974-75 yıllarında Stockholm’de de müzik öğrenimini gördü. 12 Eylül 1980 askeri darbesinin sonrasında askerî yönetim tarafından üç ay gözaltında tutulduktan sonra Türkiye’den ayrılmak zorunda kaldı ve yine İsveç’e gitti. Orada müzik ve felsefe alanlarında çalışmalar yaptı. Stockholm’den sonra bir süre de Paris ve Atina’da yaşadı, 1984 yılında Türkiye’ye döndü. 1994 yerel seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SODEP)’den İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan adayı olduysa da seçilemedi. 1996 yılında, merkezi Paris’te bulunan UNESCO (Birleşmiş Milletlerin Eğitim Kültür Bilim Kurulu) tarafından kendisine büyükelçilik payesi ile Genel Direktör Danışmanlığı görevi verildi.

6 Kasım 2002 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nden İstanbul Milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi. Türk-Yunan dostluğunun önde gelen savunucularından biri olarak, müzisyen Mikis Theodorakis ile birlikte Türk-Yunan Dostluk Derneği’nin temellerini attı.

Zülfü Livaneli’nin sinemaya ilgisi de özgün film müzikleri yapmakla başladı. Özgün yorumuyla uluslararası bir üne sahip oldu. Müzik kariyeri boyunca üç yüz şarkı, 30 kadar film müziği, Londra Senfoni Orkestrası tarafından çalınmış olan bir rapsodi ve bir de bale için müzik besteledi. Şarkıları Joan Baez, Maria del Mar Bonet, Udo Lindenberg, Maria Farandouri, Haris Alexiu, Kate Westbrook, Leman Sam gibi dünya çapında tanınmış yabancı ve yerli sanatçılar tarafından seslendirildi, yorumlandı. Müziğini yapmış olduğu otuz film arasında Cannes Film Festivali’nde Golden Palm Ödülü’nü almış olan ünlü “Yol” filmi ile “Sürü” filmi de vardır. Albümleri İspanya, Amerika, İsveç, Almanya, Hollanda ve Fransa’da yayımlanan Livaneli, birçok ülkede yüzlerce konser verdi. Ünlü Yunanlı besteci Mikis Theodorakis ve şarkıcı Maria Farandouri ile ortak albümler hazırladı ve konserler verdi. Ayrıca Manos Hacidakis, Giora Feidman, Chilean IntiIlimani and Angel Para ile birlikte çalıştı. Besteleri ve büyük kalabalıklar tarafından izlenen konserleriyle büyük ilgi gördü. Otuz kadar müzik albümü çıkardı.

Müzik çalışmalarıyla birçok ulusal ve uluslararası ödül alan Zülfü Livaneli, müzisyenliğinin yanı sıra sinema yönetmenliği, öykü, roman ve deneme yazarlığıyla da tanındı. İlk romanı “Engereğin Gözündeki Kamaşma” ile 1997 yılında Balkan Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Bu kitap daha sonra İspanya, Kore, Yunanistan, İsviçre ve Almanya’da yayımlandı. “Bir Kedi Bir Adam Bir Ölüm” romanıyla 2001 Yunus Nadi Yayımlanmamış Roman Ödülü’nü aldı. Bu roman da daha sonra Türkiye’de olduğu gibi Yunanistan ve Sırbistan’da yayımlandı. 2006 yılında “Mutluluk” romanıyla Barnes & Noble Yeni Büyük Yazarları Keşif Ödülü’nü, “Son Ada” romanıyla 2009 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı aldı. Farklı alanlardaki eserleri otuzdan fazla uluslararası ödüle layık görüldü. Yılın En İyi Albümü (Yunanistan), Edison Ödülü (Hollanda), Yılın En İyi Albümü (Müzik Eleştirmenleri Birliği, Almanya), En İyi Besteci (San Remo, İtalya) Livaneli’nin uluslararası alanda kazandığı bu ödüllerden bazılarıdır. Bir öykü tolamı olan “Arafat’ta Bir Çocuk” (1978, 1983 yılında Almanya’da yayımlandı), kitabına adını veren öykü İsveç ve Alman televizyonları tarafından filme çekildi. Roman ve öykü kitaplarının yanı sıra deneme ve düşünce yazılarından oluşan kitaplar ve bestelerinin partisyonlarını yayımladı. 1989 yılından itibaren farklı günlük gazetelerde köşe yazıları yazan Livaneli, Michigan, İlinois, Pennsylvania, Stuttgart, Harvard ve Princeton üniversitelerinde bir dizi konferans verdi.