…
Düşünüyorum da,
Sanırım en büyük korkumuz olduğumuz gibi görünmek.
Yumuşacık kalbimizin fark edilmesi,
Naif yönlerimizin keşfedilmesi,
Cesaretsizliğimizin anlaşılması,
Korkularımızın paylaşılması
Sanki zarar göreceğimizin en büyük işareti.
Kabuklarımızın altında kendimizi saklamakta ne kadar da ustayız.
…
Kimse incitemiyor mu duygularımızı, inançlarımızı, benliğimizi?
Yoksa zarar mı veriyor bu ürkeklik, bu kabuk bize?
Hissettiklerimizi gölgeliyor, yansıtmıyor mu gerçek kimliğimizi?
Duygularımızı bastırıyor, el ele tutuşmamızı engelliyor mu?
Eğer bir yıldız gibi ışıl ışılsak ve bir yıldız kadar parlak.
Ne çıkar ateşböceği sansalar bizi.
…
Tagore
1861 Mayısında Kalküta şehrinde bulunan muazzam Jorasanko malikanesinde, on dört çocuğun en küçüğü olarak dünyaya gelmiş Hint şair Rabindranath Tagore. Varlıklı ve eğitimli bir ailede doğmuş olmanın şansıyla klasik edebiyattan sanatın diğer dallarına dokunan bir gençliği olmuş şairin. Henüz 8 yaşındayken şiir dersleri almaya başlamış. Gençliğini bütün gün bahçelerde, kendini saran tabiatın diliyle söylenmiş şiirlerini yazmakla geçirmiş.
Sanata ve edebiyata böylesine yakın bir ailede büyümüş olmasını şairin kendisine özgü tutkusu ve içkin kabiliyetiyle birleştirdiğimizde genç yaşta eserler verdiği tahminini yapmak güç olmasa gerek. Gerçekten de çocukluğundan itibaren hep üretmiş Tagore, şiirle başlayan hikayesi düz yazıya, hikayelere, romanlara, piyeslere, hatta resme dek uzansa da hep şiir üstadı olarak anılmış. Ergenliğinde de birçok dizeye can vermiş olmakla birlikte ilk önemli eserini 1877 yılında, henüz 16 yaşındayken kaleme almış. Müzikle yakından ilgilenen Tagore’un Bhhanusiṃha takma adıyla yayınladığı Bhanusimha Thakurer Padabali başlıklı bu eser bestelenmek üzere yazılmış toplamda 22 adet şiirden oluşmuş.
Genç Tagore daha sonra 17 yaşındayken hukuk okumak üzere ailesi tarafından Londra’ya gönderilse de bir süre sonra kendisine anlamsız gelen bu hukuk eğitimini yarıda bırakarak ülkesi Hindistan’a dönmüş. 19 yaşında ona şöhretini sağlayan ilk romanını bitirmiş; ayrıca bu sürede çeşitli dergilerde yazılar da yazmış. Yazınsal gücünün yanı sıra karakter itibariyle de güçlü bir örnek teşkil etmiş Tagore, daha küçük yaşta hizmetçilerin kendisine göstermek istedikleri fazla hürmeti reddetmiş; tabiatı, insanı ve her şeyden üstün hürriyeti sevmeyi öğrenmiş. Ülkesinin köylülerinin ekonomik ve sosyal sefaletini yazıya dökmüş. Babasının evinde sıklıkla inzivaya çekilmiş. Bengal halkının karakteristik özelliklerini gerçekçi bir biçimde ama aynı zamanda romantizmi de kullanarak yalnızca kendisine özgü bir ifade şekliyle yansıtmış. Tagore, öğrencinin kafasına bilgiyi dolma doldurur gibi oldurmanın yanlışlığından bahsederek şehirden uzak geniş ormanların ve muazzam dağların arasında bir çayırlık içinde bir okul kurmuş. Daha sonraları bazı fikir ayrılıkları olacak olsa da Hindistan’ın bağımsızlığını sağlamak için büyük mücadele veren Gandi’ye destek olmuş, bunun için önemli bir çaba göstermiş. 1913’te özellikle de Gora adlı romanının sağladığı büyük ünle Nobel Edebiyat Ödülü’nü almış; Nobel’den kazandığı para ödülünü okulu için kullanmış. Okurlarına eşsiz eserler sunan büyük şair elbette bütün dünya edebiyatlarına da esin kaynağı olmuş. Bilhassa da ülkemizin politik figürlerinden Bülent Ecevit, uğruna Bengalce ve Sanskritçe öğrenerek gençlik yıllarından itibaren etkisinde kaldığı şairden çeviriler yapmış; Gitanjali, Avare Kuşlar gibi eserlerini Türkçeye kazandırmış.
İlkyaz ekibi olarak bu sayımızda hem yaşam hem de yazın deneyimleriyle dünyaya büyük hazineler sunmuş usta şair Rabindranath Tagore’un henüz 16 yaşındayken bestelenmek üzere kaleme aldığı 22 şiirden oluşan Bhanusimha Thakurer Padabali (The Songs of Bhanushingho Thakur) eserinden bir bölümü sizlerle paylaşıyor ve ilk kez Türkçeye çevirdiğimiz “Yüreğinin Yüreğinde Saklı” başlıklı bu şiirin ve şairin hikayesinin bütün genç kalemlere ilham olmasını diliyoruz.
Yüreğinin Yüreğinde Saklı
Yürekte ölür yüreğin arzusu,
Gerdanında kirlenir gerdanlık –
Gece vedaların zehrinde boğulur
Çabucak gelemez Kaala!(1)
Razıyım yoldaş, beyhude her bir şey
Beyhude aşkın sığınakları
Yaşamım, gençliğim beyhude
Beyhude endamın tuzakları!
Kalk gidelim haydi, sil gözyaşlarını
Dönelim her günkü işlerimize –
Yasemin gerdanlık, yoldaş, şimdi takamazsın
Ne yazık, ama saklaman lazım!
Yoldaş! Nasıl da üzgün, tasaya gömülmüş
Tazecik yükselen gençliğim
Ey yoldaş! Aşkın korkunç zehri
Yaşamın ışığını kesti,
Mi dersin?
Hiç durmaksızın ister ruhum
Gözlerinden görmek Sevgili Shyama’nın(2)
Bilmez dinlenmek pürtelaş yaşamım
Yanar dibinde umutsuzluğun!
Aslını sorarsan yoldaş
Shyama’nın aşkını kaybetmekten
Korkarım ölesiye!
Madhava attıracak kalbi kalpte,
O gün geldi sayılır
Konuşmazsa ve gelmezsek yüz yüze
Zehri yutup veda edeceğim öylece!
Boşuna korkma, ey sevgili bakire,
Bhanu diz çöküyor önünde
Sevgili tazeler sevgini gene
Büsbütün doluca,
Hem yaşamda hem ölümde!
Rabindranath Tagore
Çeviri: Halil Gediz
(1) Hint mitolojisinde can alma görevini üstlenen ruhani varlıklardan biri.
(2) Şiva: Hinduizm’in geç dönem Vedik metinlerinde geçen Tanrı’nın bir biçimi, yok edici Tanrı.
İngilizce versiyonu:
Hridayaka sadh mishaola hridaya…
(In the heart of the heart…)
Heart’s desire dies at heart,
On neck is soiled necklace –
Night’s drowned in parting’s poison,
Kaalaa didn’t come apace!
I do follow, friend, all’s futile,
Futile is love’s lair –
Futile is my life and youth,
Futile is body’s snare!
Let’s go, dear, wipe out tear,
Go for chores household –
Malati-necklace, friend, do displace,
What shame: keep it on hold!
Friend! How sorry, full of worry,
Is my nascent youth.
O friend! Love’s dreaded poison
Made life dark, forsooth!
My soul’s athirst day and night,
For dear Shyama’s sight-
My anxious life knows no rest,
Burns in despair’s plight!
To tell you truth, my friend,
Lest I lose Shyama’s love,
I remain scared no end!
Madhava’ll keep heart on heart,
That day is well nigh –
If he doesn’t talk, nor see face:
I’ll take poison to die!
Don’t fear in vain, O dear maiden,
Bhanu submits at feet-
Dear one for you freshens love anew:
In life and death, replete!
Rabindranath Tagore, ভানুসিংহ ঠাকুরের পদাবলী, (The Songs of Bhanushingho Thakur)
REFERANSLAR: https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/1410201509172210.%20tagore.pdf https://www.exoticindiaart.com/book/details/tagore-s-ballad-on-sun-lion-translated-from-brajabuli-original-bhanusingher-padabali-by-rabindranath-taogre-NAO786/ https://pierresel.typepad.fr/la-pierre-et-le-sel/2011/11/rabindranath-tagore-un-po%C3%A8te-mystique.html https://kalamtrust.org/Uploads/30052020124502/05312020061923C.pdf
){kind=link}
